Kaszel u dziecka. Jak skutecznie radzić sobie z dziecięcym kaszlem?

Rodzaje kaszlu – jakim chorobom towarzyszy kaszel?

Kaszel u dzieci dzieli się na kaszel ostry, ostry przedłużający się, kaszel przewlekły oraz nawracający. Pierwszy rodzaj kaszlu uznaje się za charakterystyczny objaw infekcji górnych dróg oddechowych. Po potwierdzeniu, że w drogach oddechowych nie zalega żadne ciało obce, można uznać, że kaszel jest jednym z symptomów przeziębienia. Infekcji przebiegającej z katarem zazwyczaj towarzyszy kaszel utrzymujący się przez 14 kolejnych dni (rzadko ten okres wydłuża się do 3-4 tygodni).

W początkowej fazie przeziębienia kaszel jest suchy i męczący, z czasem staje się mokry i mniej uciążliwy. Przy kaszlu infekcyjnym nie zaleca się podawania syropów dostępnych bez recepty (ich skuteczność jest podobna do placebo) ani antybiotyków.

Przedłużający się ostry kaszel trwający od 3 do 8 tygodni wiąże się najczęściej z przejściową infekcją wirusową lub infekcją podobną do krztuśca. Przy nieustającym i nasilającym się kaszlu, który utrzymuje się dłużej niż 3 tygodnie konieczne jest wykluczenie krztuśca, gruźlicy czy zapadnięcia płata płuca.

Ostry kaszel z towarzyszącymi mu trzeszczeniami, świstami, dusznością oraz gorączką może wskazywać na zapalenie płuc, oskrzelików lub astmę. Tzw. szczekający kaszel ze świstem krtaniowym może oznaczać krup lub bakteryjne zapalenie tchawicy. Kaszel wraz z katarem siennym nasilający się w okresie pylenia wybranych roślin świadczy o alergii wziewnej lub alergicznym zapaleniu oskrzeli.

Kaszel przewlekły i nawracający – przy jakich chorobach występuje?

Za kaszel przewlekły uznaje się ten trwający dłużej niż 8 tygodni. Żeby określić jego przyczynę, nie wystarczy tylko zbadanie pacjenta. U większości dzieci trzeba wykonać rentgen klatki piersiowej, spirometrię, a także pobrać próbkę wydzieliny (plwociny) do badania.

Przewlekły produktywny kaszel może oznaczać astmę oskrzelową, ale może też świadczyć o mukowiscydozie lub przedłużającej się infekcji bakteryjnej.

O kaszlu nawracającym mówi się wtedy, kiedy jego epizody występują 2 lub więcej razy w ciągu roku i trwają od 7 do 14 dni, a sam kaszel nie jest związany z katarem. Przy kaszlu przewlekłym lekarz zbierze dokładny wywiad od pacjenta oraz zleci konieczne badania. Dopiero na tej podstawie będzie mógł postawić diagnozę.

Syrop na kaszel dla dzieci i sposoby walki z kaszlem

Śluz obecny w drogach oddechowych zabezpiecza błony śluzowe i powstrzymuje wnikanie bakterii i wirusów. Wydzielina zapobiega wysuszaniu delikatnej śluzówki i chroni ją przed uszkodzeniami mechanicznymi. W trakcie infekcji, kiedy w organizmie powstaje stan zapalny, zwiększa się gęstość oraz lepkość śluzu. Odkrztuszanie wydzieliny staje się utrudnione, a problem z jej usuwaniem pojawia się szczególnie u małych dzieci. Odruch kaszlowy nie jest u nich jeszcze dobrze wykształcony, a zalegający w drogach oddechowych śluz sprzyja dalszemu rozwojowi choroby.

Przy kaszlu produktywnym zaleca się szereg czynności, które pomagają upłynniać wydzielinę i ułatwiają jej usuwanie. Do podstawowych działań należy odpowiednie nawadnianie chorego oraz nawilżanie pomieszczeń, w których przebywa dziecko. Wspomagająco stosuje się również inhalacje z dodatkiem soli fizjologicznej oraz oklepywanie (ułatwia przesuwanie się wydzieliny i wzmaga odruch kaszlowy).

Dzieciom podaje się również leki wykrztuśne w tym syropy o właściwościach mukolitycznych. Dobry syrop na kaszel dla dzieci powinien zmniejszać kaszel, zwiększać usuwanie śluzu, rozrzedzać wydzielinę i chronić przed jej ponownym zaleganiem. Dodatkowo lek ma działać antyoksydacyjnie i łagodzić podrażnione gardło. Preparat przeznaczony dla dzieci nie powinien też zawierać alkoholu oraz cukru.

Jak złagodzić kaszel u dziecka i wspomóc efektywne odkrztuszanie?

Kiedy tylko dziecko zaczyna kasłać produktywnie, zadaniem rodziców jest wspomaganie u malucha odkrztuszania. Męczącego, ale mokrego kaszlu nie należy powstrzymywać, podając dziecku np. leki hamujące odruch kaszlowy. Przy kaszlu produktywnym podajemy maluchowi syropy zawierające ambroksol lub bromheksynę – substancje wpływające na skład śluzu i wspomagające jego usuwanie.

W trakcie trwania kaszlu mokrego można oklepywać dziecko kilka razy dziennie po zastosowaniu wcześniej inhalacji. Malucha kładziemy na łóżku głową do dołu. Rękę układamy w łódeczkę i delikatnie oklepujemy całe plecy. Zabieg powinien trwać ok. 10 minut. Jednak nawet już 5 minut oklepywania ułatwi dziecku oddychanie, poprawi ukrwienie płuc, a tym samym pozwoli na szybsze i skuteczniejsze działanie leków.

Jeśli dziecko nie przepada za inhalacjami, możemy ewentualnie przygotować mu domową saunę w łazience. Pomieszczenie ogrzewamy, a do wanny nalewamy gorącej wody. Wystarczy, że maluch posiedzi tam z nami przez 10-15 minut, żeby poczuł się nieco lepiej. Na czas choroby w pokoju dziecka ustawmy też nawilżacz powietrza i utrzymujmy w sypialni temperaturę 20-21°C.

Żeby dziecko nie chorowało, czyli sposoby na zdrowego malucha

W sezonie jesienno-wiosennym dzieci potrafią zapadać na infekcje górnych dróg oddechowych kilkukrotnie, a kaszel trwa u nich czasami bez przerwy (kończy się jedna choroba i zaczyna kolejna). Jednak maluchy, które dobrze się odżywiają, mają odpowiednią dawkę ruchu i nie są przegrzewane, rzadziej doświadczają chorób. A nawet jeśli chorują, niejednokrotnie przechodzą infekcje łagodniej i krócej.

Dieta dziecka powinna składać się przede wszystkim z warzyw i owoców. Maluch musi dostawać również pełnoziarniste produkty zbożowe, kasze i przetwory mleczne. Mięso nie jest obowiązkowym składnikiem codziennej diety i możemy zastępować je rybami oraz warzywami strączkowymi (np. fasolką).

Nawet w trakcie brzydkiej pogody maluch powinien przebywać na świeżym powietrzu. Oczywiście o ile pozwala na to jakość powietrza. Wysokie stężenie pyłów również negatywnie wpływa na zdrowie i osłabia organizm. Żeby ochronić malucha przed sezonowymi infekcjami, warto zaszczepić je na grypę.

Kaszel u dziecka martwi rodziców, jednak nie zawsze oznacza poważną chorobę. Jeśli jednak maluszek dodatkowo gorączkuje, zawsze należy skonsultować to z lekarzem. Gorączka może świadczyć o początku infekcji bakteryjnej. Rodzice szczególnie małych pacjentów powinni zawsze kontaktować się z lekarzem celem wykluczenia poważniejszych chorób np. grypy.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Źródła:

l Zastosowanie mukolityków w leczeniu chorób układu oddechowego u dzieci [w:] Standardy Medyczne Pediatria, 2010 r. T-7

l Diagnostyka i postępowanie w kaszlu u dzieci [w:] Standardy Medyczne Pediatria, 2009 r. T-6

l http://www.mucosolvan.pl/theme/docs/Broszura%20Mucosolvan%20na%20kaszel_interactive.pdf